قتل عمد

تا قبل از انقلاب اسلامی و در دوره پهلوی برای جرم قتل عمد فقط مجازات اعدام اجرا میگردید.

اما در دوره جمهوری اسلامی بحث مجازات ها تغییر پیدا کرد و مباحث حدود و قصاص و دیات مطرح شد.

طبق ماده 1 قانون حدود و قصاص مصوب 1361:

قتل عمد موجب قصاص است و اولیا دم میتوانند با اذن ولی مسلمین یا نماینده او قاتل را به قصاص برسانند.

طبق ماده 290 قانون مجازات اسلامی: عناصر جنایات عمدی به شرح ذیل معرفی شده اند.

قانونگذار دو نوع مجازات قصاص و دیه برای قتل پیش بینی کرده است:

1)قصاص:

مطابق ماده 381 قانون مجازات اسلامی قصاص سنگین ترین نوع مجازات پیش بینی شده برای قتل است.

2)دیه:

در شرایطی که اولیای دم رضایت دهند قصاص میتواند به دیه تبدیل شود و مجازات عمومی جرم حبس سه تا ده سال است.

قتل عمد به دو دسته تقسیم میشود:

1- قتل شبه عمد:

قتل شبه عمد به قتلی گفته میشود که از هر نوع شبیه قتل عمد است.

در چنین نوع قتلی قصد نتیجه وجود ندارد و صرفا بی احتیاطی موجب بروز چنین قتلی میشود.

جهل به موضوع نیز یکی از موارد قتل شبه عمد است.

به طور مثال شخص (الف)شخص (ب)را در تصادف رها میکند،به این دلیل که فکر میکند وی مرده است.

حال اگر بعدا مشخص شود که شخص(ب)فوت نکرده و اگر به بیمارستان انتقال می یافت امکان بهبودی وجود داشت لکن به دلیل رها شدن فوت کرده است.

در این موارد قتل اتفاق افتاده از نوع شبه عمد است.

مجازات قتل شبه عمد:

در این قتل به دلیل آنکه قصد فعل و اختیار وجود نداشته قصاص منتفی میشود.

در چنین جرائمی متهم به پرداخت دیه و یک تا سه سال حبس محکوم میشود.

قتل خطای محض از دیگر موارد قتل است.

قتل خطای محض:

در این نوع قتل نه قصد فعل وجود دارد و نه قصد نتیجه.

برخی از موارد قتل خطای محض به شرح ذیل است:

الف- اشخاصی که در خواب راه میروند در صورتی که باعث صدمه جانی به کسی شوند، این قتل خطای محض محسوب میشود.

ب- قتل توسط کودک یا نوجوان صورت بگیرد به دلیل عدم اراده و آگاهی خطای محض محسوب میشود.

ج- هنگامی که فرد (الف) قصد تیراندازی به حیوانی را در شکار داشته باشد اما تیر وی اشتباهی به فرد (ب) اصابت کند قتل از نوع خطای محض است.

در خطای محض نیز به دلیل آنکه قصد فعل وجود ندارد مجازات قصاص منتفی میشود.

لکن متهم و یا در مواردی که متهم صغیر یا مجنون است قیم وی ملزم به پرداخت دیه هستند.

رسیدگی به جرائم قتل خطای محض در صلاحیت دادگاه کیفری دو است.

این دادگاه با حضور یک قاضی در هر شهرستان تشکیل میشود.

پرداخت دیه قاتل به مقتول

مبلغ دیه معادل قیمت صد شتر می باشد که هرساله توسط قوه قضائیه مشخص میشود.

در سال 1399 مبلغ دیه 330 میلیون تومان اعلام شده و قاتل باید آن را به ورثه مقتول بپردازد.

البته شایان ذکر است که مبلغ دیه میتواند براساس توافق تعیین گردد.

در صورتی که قاتل فوت کند آیا خانواده او موظف به پرداخت دیه هستند؟

در صورتی که قاتل فوت کند قصاص و دیه هر دو باطل میشوند و نیازی نیست که وراث قاتل دیه را به خانواده مقتول بپردازند.

لکن این امر استثنائی نیز دارد.

در صورتی که قاتل فراری باشد و تا زمان مرگ مجازات نشود خانواده وی مکلف به پرداخت دیه خانواده مقتول هستند.

دیه زن و مرد در مقابل یکدیگر

اگر مردی زنی را به قتل برساند خانواده زن برای قصاص قاتل موظف هستند مبلغ نصف دیه را به خانواده قاتل پرداخت کنند.

بنا به این دلیل که دیه مرد دو برابر زن است این موضوع در قتل هم رسمیت دارد.

قاتل در صورتی قصاص میشود که دیه وی پرداخت شده باشد.

اگر قاتل مرد باشد و مرد دیگری را کشته باشد دیگر نیازی نیست خانواده مقتول برای اعدام وی دیه بپردازند.

زیرا که میزان دیه هر دو با هم برابر شده است.

آیا همسر مقتول میتواند تقاضای قصاص کند؟

همسر مقتول(چه مقتول زن باشد و چه مرد) همسر وی به دلیل اینکه جز اقوام نسبی نیست و سببی هست حق تصمیم گیری درباره عضو یا قصاص ندارد.

آیا اعدام و قصاص یکی هستند؟

یکی از اشتباهاتی که بسیاری از افراد مرتکب آن میشوند این است که اعدام و قصاص را یکسان میپندارند.

اعدام و قصاص هر دو در زمره مجازات های بدنی هستند.

با این تفاوت که اعدام سلب کننده حیات است.

در حالی که قصاص به مثابه جرم ارتکابی انجام میشود.

قصاص به این معنا است که هر شخص به همان اندازه که به فردی آسیب رسانده باید مجازات شود.

به طور مثال اگر شخصی باعث نابینایی شخصی دیگر شود قصای وی نابینا شدن او است.

قصاص سلب حیات هم سلب حیات یا همان اعدام است.

همان طور که از این مقاله مشخص شد دانستیم لفظ اعدام فقط در مورد قصاصی به کار میرود که باعث سلب حیات شود و موارد دیگر فقط قصاص صادق است.