فسخ قرارداد چه شرایط قانونی دارد؟

شرایط فسخ قرارداد

براى فسخ معامله :

• ابتداى انعقاد هر معامله اى بايد توجه داشت كه در يكى از بندهاى معامله خطى مبنى بر شرايط فسخ وجود داشته باشد.
•  در صورتى كه در قرارداد مبلغى به عنوان ضرر و زيان در نظر گرفته شده باشد شخصى كه قصد فسخ معامله را دارد بايد آن مبلغ را بپردازد.
  معمولا در اكثر معامله هاى حقوقى حقى در نظر گرفته مى شود به عنوان ” خيارفسخ ” هر كدام از طرفين معامله اين اختيار را دارند كه به اصطلاح از حق ” خيار “خود را استفاده كنند يا نكنند.
• فسخ کننده باید به فسخ قرارداد راضی باشد. در صورتی که با اکراه چنین کاری کرد، فسخ معامله اثر حقوقی ندارد.
• فسخ کننده باید اهلیت داشته باشد، یعنی از لحاظ عقل و سن قانونی مشکلی نداشته باشد.

حق فسخ حقى است كه هر كدام از طرفين معامله به صورت يك طرفه هم مى تواند آن را اعمال كند اما به طور مثال هنگامى كه يك نفر ملك خود را به ديگرى مى فروشد و بعد از مدتى بدون دليل موجه سعى در فسخ قرارداد مى نمايد،، در چنين شرايطى فسخ قرارداد فقط در صورت وجود مورد زير ممكن است :
 در قرارداد بندى مبنى بر شرايط فسخ ذكر شده باشد.

انواع اختیارات فسخ معامله

لازم است قبل از انعقاد هر معامله اى انواع اختيارات فسخ در آن را بدانيم :

• خيار مجلس : هر يك از طرفين بعد از انعقاد معامله و تا هنگامى كه هنوز مكان معامله را ترك نكرده اند اختيار فسخ معامله را دارند.
• خيار حيوان : اگر حيوانى معامله شود خريدار تا سه روز از زمان انعقاد قرارداد اختيار فسخ دارد.
• خيارشرط : در قرارداد خريد و فروش ممكن است كه در مدت معين براى فروشنده يا خريدار يا هر دو يا شخص ثالث اختيار فسخ معامله قيد شود.
• خيار تاخير ثمن : هر گاه مبيع عين خارجى يا در حكم آن بوده و براى تأديه ثمن يا تسليم مبيع بين متبايعين اجلى معين نشده باشد اگر سه روز از تاريخ بيع بگذرد و در اين مدت نه بايع مبيع را تسليم مشترى نمايد و نه مشترى تمام ثمن را به فروشنده بدهد فروشنده مختار است معامله را فسخ کند.
• خيار رؤيت : هرگاه خريدار يا فروشنده مالى را كه سابقا ديده و به اعتماد دیدن قبل معامله كند و بعد از اينكه كالا را ديد و متوجه شد صفات سابق را ندارد ميتواند معامله را فسخ كند.
• خيار غبن : يعنى هر گاه يكى از طرفين عقد در معامله متوجه شوند كه اختلاف زيادى بين ارزش ثمن و ارزش مورد معامله وجود دارد و اين اختلاف و آگاهى زياد باشد حق فسخ معامله را پيدا مى كند.
• خيار عيب : اگر مشترى بعد از معامله از عيبى در مورد معامله آگاه شود كه آن عيب در زمان معامله وجود داشته و در واقع مورد معامله معيوب بوده است خريدار در قبول آن معامله با كاهش قيمت و يا فسخ آن معامله مختار است.
• خيار تدليس : مثلا اگر كالاى معيوب و شكسته را طورى جلوه دهند كه انگار سالم است و يا اگر فروشنده خريدار را فريب داده باشد خريدار حق بر هم زدن معامله را دارد و اگر خريدار نسبت به ثمن معامله تدليس كرده فروشنده حق فسخ معامله را دارد.
• خيار تخلف وصف : زمانى اتفاق مى افتد كه شخصى با اوصافى كه از فروشنده شنيده و هنوز عين مال را نديده است تصميم به خريد كالا مى گيرد در صورتى كه بعد از خريد متوجه شد كالا اوصاف ذكر شده را ندارد اختيار فسخ معامله را دارد.
• خيار تخلف شرط : اين اختيار هنگامى اتفاق مى افتد كه سه شرط اساسى وجود داشته باشد :

شرط صفت : شرط صفت عبارت است از شرط درباره كيفيت و يا كميت مورد معامله.

شرط نتيجه : به اين معناست كه تحقق يك اتفاقى در خارج شرط شود.

شرط فعل : به اين معنا كه اقدام يا عدم اقدام به فعلى بر يكى از معامله كنندگان يا بر شخص خارجى شرط شود.

در صورت تخلف از هر كدام از اين سه مورد شروط متعاملين مى توانند با استفاده از خيار تخلف شرط معامله را فسخ كنند .

• خيار تبعض صفته : اين اختيار هنگامى به دست مى آيد كه عقد بيع نسبت به مبيع به جهتى از جهات باطل باشد در اين صورت مشترى مى تواند معامله را فسخ كند و يا به نسبت قسمتى كه بيع باطل بوده ثمن را استرداد كند .