امور قراردادها
معنی قرارداد چیست؟
قرارداد یا عقد طبق ماده ۱۸۳ قانون مدنی عبارت است از اینکه : یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به امری نمایند و مورد قبول آنها قرار گیرد.
بر اثر عقد میان دو طرف، یک رابطه جدید حقوقی برقرار میشود و طرفین با توجه به موضوع قرارداد نسبت به یکدیگر باید تعهداتی را انجام دهند.
در زبان غیرتخصصی عقد و قرارداد به یک معنی است، اما در علم حقوق منظور از اصطلاح عقد، عقود معین (آن دسته از عقدهایی که در قانون مدنی شرایط و چگونگی آنها ذکر شده است مثل عقد بیع، عقد اجاره، عقد رهن، عقد وکالت، عقد مضاربه و غیره) استعمال میشود و حال آنکه کلمه قرارداد، بر تمامی عقود (خواه معین باشد یا نباشد) اطلاق میشود.
توافق دو یا چند نفر جزء اصلی تعریف قرارداد است. برای مثال در خرید ملک یا آپارتمان دو نفر توافق میکنند که یکی (فروشنده) ملک خود را به دیگری (خریدار) بدهد و دیگری در قبال آن پولی به فروشنده پرداخت کند.
قصد و رضایت درونی دو طرف بر انتقال مال یا انجام کاری برای وقوع یک قرارداد کفایت میکند و زمانی که دو طرف با اراده آزاد بر موضوعی توافق کنند، ملزم به رعایت آن میشوند و پس از آن در حق طرفین و افرادی که جانشین آنها میشوند (قایم مقام قانونی) نیز موثر است و نیاز به هیچ گونه تشریفاتی ندارد، اما نکته مهم این است که قانونگذار به لحاظ مصالح اجتماعی شرایطی را به موارد فوق افزوده است که در بعضی مواقع بدون توجه به آن شرایط و تشریفات، مراجع قانونی از پذیرش قرارداد خودداری خواهند نمود.
نحوه نوشتن قرارداد
در ایام قدیم مرسوم بوده است که برای انجام کاری، قراردادها را به صورت شفاهی منعقد می‌کردند، که این نوع قراردادها دچار شبهاتی بود و در آخر کار دو طرف به محکمه‌های قضایی می‌کشید؛ در برخی اوقات نیز قراردادها به صورت کتبی و بدون رعایت اصول نگارش نوشته می‌شدند که در حین کار باز هم دو طرف به مشکلات حقوقی زیادی برخورد می‌کردند.
اما در این دهه افراد می‌دانند که باید برای انجام کار و وظیفه، قراردادی با اصول صحیح را نگارش و امضا کنند تا درگیر کارهای حقوقی بعد از آن نشوند. بنابراین امروزه آشنایی با متن قراردادها و کسب مهارت و تجربه کافی برای نگارش یک متن قرارداد اصولی از ضروری‌ترین کارها برای موفقیت در قراردادنویسی و مسائل حقوقی است.
قرارداد به عنوان یک سند حقوقی در برابر همگان قابل استناد است و طرفین با استناد به قرارداد نیاز به دلیل بیشتری برای مطالبه تعهدات طرف دیگر ندارند.
انواع قرارداد های حقوقی
قراردادها انواع مختلفی دارند؛ مانند: قرارداد استخدام ، قرارداد ساخت ساختمان ، قرارداد مشارکت مدنی ، قرارداد اجاره ، قرارداد فروش ، قرارداد پیمانکاری و… که در هر حیطه و زمینه‌ای متفاوت می‌باشند.
در این مطلب سعی داریم اصول نگارش متن قرارداد را به صورتی با شما در میان بگذاریم که بتوانید از آن در تمام موارد قراردادنویسی استفاده کنید.
تفاوت میان قرارداد یا تفاهم نامه یا توافق نامه چیست؟
تفاوت میان قرارداد، تفاهم‌نامه، توافق‌نامه از سوالات پرتکراری است که همه‌روزه برای افرادی که به فراخور نوع فعالیت‌شان با آن سر و کار دارند پیش می‌آید. قبل از اینکه تفاوت آنها را بیان کنیم، خاطرنشان می‌کنیم که عنوان اسناد تهیه‌شده ملاک تصمیم‌گیری برای تمییز دادن این‌گونه اسناد نیست بلکه آن چیزی که ملاک تفسیر سند ایجاد شده می‌باشد متن و محتوای متون تحریر شده است.
لذا از این جهت بسیاری از حقوقدانان فرق چندانی میان تفاهم‌نامه، توافق‌نامه و قرارداد قایل نمی‌باشند. با این تفاوت که اصولا تفاهم نامه برای طرفین الزام‌آور نیست یعنی تفاهم نامه از نظر قانونی قابل استناد نیست ولی استفاده از برخی عبارات الزام‌آور می‌تواند مدعی را برای رسیدن به ادعای الزام‌آوری کمک کند. در مقابل توافق‌نامه‌ها به عنوان یک سند قانونی از الزام حقوقی بهره‌مند هستند اما رسمیت آنها از یک قرارداد کمتر است.
- اگر طریقه نوشتن متن قرارداد را ندانید و یک قرارداد به خوبی تنظیم و نوشته نشود، چه میشود؟
- اگر شما در این قرارداد مبلغ قابل توجهی را هزینه کنید، آیا شرایط خروج به گونه‌ای هست که شما بتوانید سرمایه‌تان را برگردانید؟ (به عنوان مثال، آیا بندی را در قرارداد درباره زمان خروج از آن و برگرداندن سرمایه‌تان تنظیم کرده‌اید؟)
- اگر طرف دیگر به برند و یا شهرت شما آسیب زد، می‌توانید به سرعت قرارداد را خاتمه دهید؟
- اگر در یک موضوع خاص که جزء مسئولیت‌های شما محسوب میشود از کسب و کارتان محافظت میشود؟
- آیا در دیگر موضوعات هم چنین محافظتی وجود دارد؟
- آیا از برند و مالکیت معنوی شما محافظت می‌گردد ؟ و یا طرف مقابل در صورت استفاده از برند شما تعهداتش مشخص است؟
وقتی شما و شریک تجاری جدیدتان بر روی اصول کلی توافق کردید، ممکن است بر سر جزئیات به اختلاف برخورید که در نتیجه آن یکی از طرفین اقداماتی برخلاف روح قرارداد انجام دهد. هنگامی که مفاد قرارداد به خوبی درک شوند، طرفین بهتر می‌توانند به اهداف مندرج در قرارداد دست پیدا کنند.
تمام مشکلات از جزئیات قرارداد شروع میشود. پس بهتر است قبل از امضای هر قرارداد، جزئیات را یک بار دیگر بخوانید.
در نظر گرفتن جزئیات در نحوه نوشتن متن قرارداد چه مزایایی دارد؟
با آگاهی از جزئیات، مزایایی به دست می‌آید که به هر یک از طرفین کمک میکند تا متوجه شوند چه قسمتی از قرارداد مهم و چه قسمتی کم اهمیت است. کدام شرط از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و چه مواردی را می‌توان نادیده گرفت. به همین دلیل مفاد قرارداد باید مشخص و قابل سنجش باشد.
پس در هر قراردادی کارهایی که طرفین باید انجام دهند و تعهداتی را که باید بپذیرند و در مقابل آن چیزهایی که به دست خواهند آورد، باید مشخص شود.