قتل غیرعمد

در حقوق ایران چه مواردی قتل نامیده می شوند؟

در حقوق ایران هر نوع رفتاری منجر به فوت یک شخص شود را قتل می گویند.

حال قتل را از نوع تعمدی بودن یا نبودن آن به دو دسته قتل عمد و غیرعمد تقسیم کرده اند.

در مقالات قبلی درباره قتل عمد و شرایط تحقق و مجازات آن صحبت کردیم.

اکنون قصد داریم شما را با وجهه هایی از قتل غیرعمد آشنا کنیم.

انواع قتل و مجازات های آن:

در حقوق قانون جمهوری اسلامی ایران جنایات به سه دسته تقسیم می شوند.

1-قتل عمد

2-قتل شبه عمد

3-قتل خطای محض

قتل عمد همان طور که از نام آن مشخص است از روی تعمد با نیت و اراده قبلی انجام می گیرد.

قتل شبه عمد قتلی است که در آن قصد فعل وجود ندارد یعنی اشخاصی را فعالیت هایی را انجام میدهند که ناخواستهئ منجر به مرگ میشود.

مورد دیگر قتل خطای محض است.

 به طور مثال فردی قصد شکار حیوانی را دارد اما تیر وی اشتباه به یک انسان برخورد میکند و جان وی را می گیرد.

مرجع رسیدگی به قتل غیرعمد

مرجع رسیدگی به قتل غیرعمد دادگاه عمومی کیفری است.

این دادگاه با دریافت کیفرخواست که از طرف دادسرا صادر میشود رسیدگی را آغاز میکند.

اگر جرمی چه عمد و چه غیرعمد اتفاق بیوفتد که شخص مقتول ولی دم نداشته باشد دادستان موظف به پیگیری این جنبه از جرم است.

آیا جرائم رانندگی غیرعمد است؟

جرائمی که در حوادث رانندگی اتفاق می افتد در دسته جرائم غیعمد قرار می گیرد.

برخی به غلط نداشتن گواهینامه را در حوادث رانندگی قتل عمد تلقی میکنند.

لکن باید گفت نداشتن گواهینامه یک جرم دیگر محسوب میشود.

مجازات قتل به واسطه رانندگی به شرح ذیل است:

1-پرداخت دیه

2- دو ماه تا سه سال حبس

3- یک تا پنج سال محرومیت از رانندگی

دیه در قتل

پرداخت دیه در جرائم به صورت یوم الادا است.

به این معنا که دیه به نرخ روز محاسبه میشود.

به طور مثال قتلی سال 1390 رخ داده باشد خانواده قاتل در سال 1399 بخواهند دیه را پرداخت کنند.

دیه باید به نرخ همان روزی که میخواهند آن را بپردازند محاسبه شود و مهم نیست دیه سال وقوع جرم چه مقدار بوده است.

لکن باید گفت زمان پرداخت دیه میتواند براساس توافق نیز میتواند باشد.

به این معنا گه خانواده مقتول میتوانند مبلغی بیشتر یا کمتر از عرف درخواست کنند.

قتل غیرعمد دو حالت دارد:

1-قتل شبه عمد

2-قتل خطای محض

موارد ذیل در حکم قتل شبه عمد هستند:

الف)حالت اول این قتل به این صورت است که قاتل قصد کشتن نداشته است و رفتار وی نیز عرفا کشنده نبوده است.

مانند پدر و مادری که قصد تنبیه فرزندشان را دارند و در این تنبیه سر کودک به جایی برخورد میکند و موجب قتل میشود.

ب)حالت دوم،حالت جهل است.

 مثل شخصی که قصد انجام حالتی را روی یک حیوان داشته اما بعدا متوجه شود آن رفتار را روی انسان انجام داده و موجب قتل شده است.

مجازات قتل شبه عمد قصاص نیست بلکه پرداخت دیه و حبس بین یک تا سه سال است.

نوع دوم قتل غیرعمد خطای محض است.

حالت های ذیل از نوع وقوع قتل خطای محض است.

الف)به طور مثال فردی که با غلتیدن در خواب موجب مرگ دیگری شود.

ب)حالت دوم قتلی است که توسط فرد صغیر و یا کودک رخ دهد به این دلیل که انگیزه درونی وجود ندارد از نوع خطای محض است.

ج)حالتی است که فردی قصد شکار داشته اما تیر وی اشتباها به یک انسان برخورد میکند و موجب مرگ وی میشود.

قتل خطای محض نیز به این دلیل که فاقد انگیزه درونی است قصاص ندارد و مجازات آن فقط پرداخت دیه است.

قتل غیرعمد در حوادث رانندگی

حوادثی که عموما در رانندگی اتفاق می افتد از نوع غیرعمد است البته این موضوع استثنائاتی نیز دارد.

اگر راننده تمام مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت کرده باشد و هیچ قصوری در رانندگی وی نباشد حادثه غیرعمد است.

حوادث غیرعمد ناشی از تصادف ارتباطی با داشتن یا نداشتن گواهینامه ندارد.

ممکن است شخصی بدون گواهینامه رانندگی کند اما با وجود رعایت تمام نکات ایمنی به دلیل قصور فرد دیگر حادثه ای رخ دهد.

در چنین شرایطی راننده مسئول پرداخت دیه نیست و وی فقط به مجازات نداشتن گواهینامه محکوم میشود.

مسئولیت پرداخت دیه در چنین مواردی برعهده اداره بیمه است.

لکن باید گفت عکس این موضوع هم مصداق دارد.

ممکن است شخصی با وجود گواهینامه و مهارت زیاد شروع به رانندگی کند و به علت سرعت زیاد باعث حادثه شود.

در این شریط راننده به علت اهمال کاری مسبب حادثه و مسئول پرداخت دیه است .

پرداخت دیه توسط راننده حادثه ساز به شرح زیر است.

الف)در اولین حادثه ناشی از تخلف، راننده مسبب 5/2 درصد از خسارت را باید پرداخت کند.

ب)در دومین حادثه ناشی از تخلف، راننده مسبب 5 درصد از خسارت را باید پرداخت کند.

ج)در سومین حادثه ناشی از تخلف، راننده مسبب 10 درصد از خسارت را باید پرداخت کند.

نحوه پرداخت جزای نقدی محکومان

معمولا در جرائم غیرعمدی مجازات ها به دیه و جزای نقدی تبدیل میشود.

محکومان برای پرداخت جزای نقدی خود باید به دایره اجرای احکام رجوع کنند.

جزای نقدی باید به حساب صندوق دولت واریز شود و قبض پرداخت را به دایره اجرای احکام تحویل بدهند.

اگر شخصی توان پرداخت جزای نقدی را نداشته باشد چه میشود؟

ممکن است گاهی فرد محکوم توان پرداخت جزای نقدی را نداشته باشد.

در این صورت اموال وی توقیف میشود تا دادگاه از طریق فروش آن دیه فرد خسارت دیده را پرداخت کند.

اگر شخص اموالی برای توقیف نداشته باشد در این صورت جزای نقدی به حبس تبدیل میشود.

حداکثر مدت بازداشت برای جزای نقدی پنج سال است.

زمان پرداخت دیه

طبق قانون محکوم علیه از همان زمانی که حادثه رخ میدهد دو سال وقت دارد دیه شاکی را بپردازد.

البته این موضوع میتواند برحسب توافق نیز باشد و محکوم علیه میتواند از شاکی زمان بیشتری بگیرد.

اگر محکوم علیه توان پرداخت دیه را به صورت یکجا نداشته باشد میتواند آن را به صورت اقساط نیز بپردازد.

محکوم علیه برای پرداخت دیه به صورت اقساط میتواند از دادگاه صادرکننده حکم بدوی درخواست تقسیط نماید.

جرائم جایگزین حبس

در برخی موارد حبس در جرائم غیرعمدی تبدیل به موارد دیگری نیز میشود.

طبق ماده 68 قانون مجازات اسلامی:

مرتکبان جرائم غیرعمدی گاهی به جرائم جایگزین حبس محکوم میگردند.

مگر در صورتی که مجازات قانونی جرم ارتکابی بیش از 2 سال حبس باشد.

در چنین شرایطی حکم به مجازات جایگزین حبس اختیاری است.