جعل چیست؟

جرم جعل

جعل يک سند يا نوشته يعني تغيير متقلبانه يک سند يا نوشته به ضرر ديگري. بنابراين، هر تغييري جعل نيست. بلکه تغيير بايد با حيله و نيرنگ بوده و باعث ورود ضرر به ديگري شود.
2 – جاعل

بنا بر تعريفي که از جعل گفته شده، جاعل کسي است که با تقلب و حقه، سند يا نوشته‌اي را تغيير مي‌دهد تا با اين تغيير، ضرري به ديگري وارد کند.

روش‌هاي وقوع جرم جعل

با پيشرفت تکنولوژي، طرق ارتکاب جرايم از جمله جرم جعل نيز متحول شده است. امروزه ساختن سندي مثل شناسنامه يا گذرنامه، تنها راه ارتکاب جرم جعل نيست، بلکه روش‌هاي متفاوتي وجود دارد که مي‌توان يک نوشته يا سند را جعل نمود. تعدادي از اين روش‌ها به شرح زير هستند؛
ساختن مهر يا امضا اشخاص؛ چک، قولنامه، اجاره نامه و اسنادي نظير آن بايد توسط اشخاصي که اين اسناد متعلق به آنها است، امضا يا مهر شود. در اين روش، جاعل امضا و مهر اين اشخاص را جعل نموده، سپس از سند جعلي به ضرر صاحب اين اسناد استفاده مي‌نمايد.

خراشيدن يا تراشيدن؛ در اين روش، جاعل با استفاده از ابزاري همچون تيغ يا چاقو، اعداد يا کلمات نوشته را تغيير مي‌دهد. براي مثال، مبلغ يک چک را از 3000 به 2000 تبديل مي‌کند.
الحاق؛ در اين روش، لزوما جمله يا عبارتي به يک متن اضافه نمي‌شود، بلکه صرف درج يک عدد نيز براي وقوع اين جرم کافي است.براي مثال، اگر عدد 3000 به 30000 تبديل شود، جرم جعل تحقق يافته است.
الصاق؛ در اين روش، امضا يا مهر شخصي از يک نوشته بريده شده و به نوشته ديگر الصاق يا چسبانده مي‌شود.

سند يا نوشته

اسناد رسمي، همچون شناسنامه يا گواهي‌نامه، اسنادي عادي، دانشنامه‌هاي تحصيلي، احکام دادگاه‌ها، مهر يا علامت شرکت‌هاي دولتي يا غير دولتي، اسکناس و چک‌هاي صادره‌
توسط بانک‌ها يا هر نوشته‌اي که با تغيير آن بتوان به ديگري ضرري وارد نمود، قابليت جعل دارد و مي‌تواند مورد سوءاستفاده قرار گيرد.

نحوه تشخيص سند مجعول

بنا بر تعريف جرم جعل، تغيير در يک سند بايد براي ضرر زدن به ديگري باشد. با مراجعه شخص ضرر ديده به دادگاه و طرح شکايت جعل، دادگاه، از کارشناسان رسمي دادگستري استفاده مي‌‌نمايد. کارشناسان با بررسي دقيق سند، مندرجات يا امضا يا مهر آن، جعلي يا قانوني بودن آن را تشخيص مي‌دهند.

مجازات جرم جعل

طبق قانون مجازات اسلامي، براي جاعل، مجازات حبس مقرر شده است. براي مثال، مجازات جعل احکام دادگاه‌ها، مهر يا علامت شرکت‌ها يا ادارت دولتي، اسکناس يا چک بانکي 1 تا 10 سال حبس، جعل مدارک تحصيلي 1 تا 3 سال حبس، جعل مهر يا علامت شرکت‌هاي غيردولتي 3 ماه تا 2 سال حبس است.
و در صورتي که کارمندان يا مسوولان دولتي يا قضايي مرتکب جرم جعل شوند، مجازاتشان بيشتر از افراد عادي خواهد بود.