دی ۱, ۱۴۰۳

تاجر کیست؟

نفقه

نفقه، کلیه مخارج و هزینه های ضروری زندگی است که...
ترخیص کالا

ترخیص کالا، یکی از فرایندهای مهم گمرکی هر کشوری...
بهترین وکیل کیفری

دعاوی کیفری، دعاوی حساسی هستند و پیچیدگی های مخ...
وکیل آنلاین

وکیل آنلاین، از جمله خدمات نوینی است که برخی از...
خیانت در امانت

خیانت در امانت، در واقع همان نقض عهد و پیمان در...

تاجر

تاجر کیست؟

در قانون تجارت تاجر به کسی گفته میشود که شغل و فعالیت عمده خود را انجام معاملات تجارتی قرار بدهد.

چنان چه شخصی کارمند اداره خاصی باشد و در کنار فعالیت مستمر خودش گاهی به انجام فعالیت تجاری هم بپردازد را نمیتوان تاجر گفت.

همچنین اگر شخصی فعالیت شرکت خود را انجام امور تجاری قرار ندهد نیز تاجر نمی باشد.

منظور از شغل معمولی افراد این است که تاجر باید فعالیت اصلی و روزمره خود و راه کسب امرار معاش خود را معاملات تجاری قرار داده باشد.

به همین دلیل اگر کسی فعالیت های تجاری را به صورت تفریحی و به دلیل علایق شخصی انجام دهد تاجر محسوب نمیشود.

تاجر شخص حقیقی یا حقوقی

تاجر هم میتواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد و هم میتواند یک شخص حقوقی باشد.

طبق قانون شخص حقوقی هم میتواند دارای تمام تکالیفی شود که یک شخص حقیقی از آن برخوردار است مگر مواردی که فقط مختص اشخاص حقیقی است.

لکن لازم به ذکر است که بدانیم تمام شرکت هایی که فعالیت تجاری انجام میدهند قرار نیست شرکت تجاری محسوب شوند.

معاملات تجاری

چند دسته معاملات تجاری در قانون تجارت وجود دارد که به شرح ذیل است:

الف)معاملات تجاری ذاتی

جز آن دسته اعمالی هستند که به گردش ثروت کمک میکنند و شخص با انجام دادن این فعالیت ها تاجر میشود.

طبق ماده 2 قانون تجارت معاملات تجاری به عملیاتی گفته میشود که برای فعالیت های تجارتی تلقی شدند و نیازی به تکرار ندارد.

لکن فعالیت های تجارتی عملیاتی است که شرط حتمی وجود آن استمرار است.

به طور مثال فعالیت های تصدی حمل و نقل، کارخانه، تصدی به هر نوع تاسیساتی که برای انجام برخی امور ایجاد میشود.

در این مبحث سوالی که مطرح میشود به این شکل است که آیا پذیره نویسی و خرید اوراق قرضه یک عمل تجاری محسوب میشود؟

مطابق ماده 54 قانون تجارت پذیره نویسی و خرید اوراق قرضه یک عمل تجاری محسوب نمیشود.

با توجه به نص صریح قانون میتوان فهمید هیچ شخصی نمیتواند صرف صدور اوراق قرضه و یا صدور سهام، فعالیت های خود را تجاری قلمداد کند.

لکن فعالیت هایی مثل تصدی گری حمل و نقل به هر نحوی که انجام شود اعم از راه خشکی یا آب و هوا تجاری هستند اما تصدی گری حمل و نقل در صورتی عملیات تجاری محسوب میشود که در قالب بنگاه و یا موسسه انجام شود و استمرار داشته باشد.

ب)معاملات تجاری حکمی

در عمل تجاری حکمی عملا گردش ثروت انجام نمیشود و آثار تجاری و اقتصادی عملیات ذاتی تجاری وجود ندارد.

دلیل تجاری نامیدن این قبیل فعالیت ها این است که قانون گذار آن را تجاری حکمی نامیده است.

موضوع فعالیت شرکت های سهامی هم عملیات تجاری است و هم غیر تجاری و ماده 2 قانون تجارت این شرکت ها را تجاری فرض کرده است.

ج)معاملات تجاری تبعی

همان طور که از نام این نوع فعالیت ها برمی آید از طریق تبعیت از دیگری و یا روابط نسبی، تجاری محسوب میشوند.

در این معاملات به موضوع فعالیت توجه نمیشود بلکه تاجر بودن، خود مورد اهمیت است.

در این نوع معاملات حتی اگر یکی از طرفین هم تاجر باشد معامله تجاری محسوب میشود.

عملیات تجاری یک تاجر هم میتواند منشا قراردادی داشته باشد و هم غیر قراردادی و شرط آن تجاری بودن امور است.

د)اعمال تجاری تبعی فرعی: این دسته از اعمال به صورت ذاتی تجاری نیستند.

اعمال تجاری تبعی به واسطه موضوع معامله یا طرفین تاجر، تجاری محسوب میشوند.

تعهدات تجاری به واسطه صدور چک، سفته برای فالیت های تجارتی بین دو تاجر به وجود می آید.

تکالیف تاجر

1-نگهداری دفاتر بازرگانی: طبق ماده 6 قانون تجارت هر تاجری وظیفه دارد از دفترهای تجارتی استفاده کند.

دفاتر تحارتی سند عادی محسوب میشوند.

چنان چه تاجر دفاتر تجارتی نداشته باشد و یا دفاتر او ناقص و بی عیب باشد چنان چه ورشکست شود او را ورشکست به تقصیر معرفی میکنند.

حکم ورشکستگی به تقصیر تاجر توسط دادگاه و با تشخیص دادگاه انجام میشود.

انواع دفاتر تجاری تاجر

الف) دفتر روزنامه:

طبق ماده 7 قانون تجارت دفتر روزنامه دفتری است که تاجر باید همه روزه مطالبات و دیون و داد و ستد تجارتی و معاملات راجع به اوراق تجاری خود را در آن دفتر ثبت نماید.

دفتر روزنامه جزو یکی از مفصل ترین دفترهای تاجر است.

در دفاتر روزنامه حتی هزینه های شخصی خود تاجر نیز باید قید شود.

درج مخارج شخصی تاجر نشان میدهد درآمد تاجر از مخارج وی بیشتر یا کمتر است.

ب) دفتر کل:

به موجب ماده 8 قانون تجارت دفتر کل دفتری است که تاجر باید کلیه معاملات را لااقل هفته ای یک مرتبه از دفتر روزنامه استخراج و هر نوع را در دفتر مخصوصی در آن دفتر به طور خلاصه درج کند.

تفاوت دفتر کل و دفتر روزنامه به شرح ذیل است:

1-در دفتر روزنامه مطالب لازم باید هر روز نوشته شود و در دفتر کل مطالب لااقل هفته ای یکبار نوشته میشوند.

2-مطالب در دفتر روزنامه به تفکیک وارد دفتر کل مشوند.

طبق ماده 13 آیین نامه کلیه عملیات ثبت شده در دفتر روزنامه باید حداکثر تا 15 ام ماه بعد به دفتر کل منتقل شود.

ج)دفتر دارایی:

مطابق ماده 9 قانون تجارت دفتری که باید هر سال صورت جامعی از کلیه دارایی منقول و غیرمنقول و دیون و مطالبات سال گذشته خود را به ریز ترتیب در آن دفتر ثبت و امضا نماید.

عملیات مربوط به دفتر دارایی باید تا پانزدهم فروردین سال بعد انجام شود.

کلیه مطالبات اعم از بدهی ها و اموال باید در این دفتر درج شود.

دفتر دارایی تنها دفتری است که برای نوشتن مندرجات آن تاریخ معین در نظر گرفته میشود.

هم چنین لازم به ذکر است تنها دفتری که به امضای تاجر نیاز دارد دفتر دارایی است و دفتر روزنامه و کل و کپیه به امضای تاجر نیاز ندارد.

د)دفتر کپیه:

طبق ماده 10 قانون تجارت دفتری است که تاجر باید کلیه مراسلات و مخابرات و صورت حساب های صادره خود را در آن به ترتیب درج نماید.

دفتر کپیه بین دفترهای تاجر تنها دفتری است که بدون اینکه چیزی در آن قید شود به امضای نماینده ثبت نیاز ندارد.

دفاتر کل و روزنامه و دارایی به امضای نماینده اداره ثبت قبل از تحریر نیازمند است.

امروزه به جای دفتر دارایی از ترازنامه یا بیلان و به جای دفتر کپیه از دفتر اندیکاتور یا نامه نما یا بایگانی الکترونیک استفاده میشود.

وظایف تاجر در مقابل دفاتر تجاری

تاجر مکلف است کلیه معاملات خود را به ترتیب تاریخ وارد دفتر کند.

تکلیف به نگهداری دفاتر تجارتی برای تاجر تا 10 سال است.

لکن این بدان منظور نیست که بعد از 10 سال قابلیت استناد در دعاوی را از دست بدهد زیرا که دفاتر تجارتی قابلیت استناد محدود دارد.

هرگاه بین دفاتر تجاری تاجر اختلاف ایجاد شود و در صورتی که قاضی مندرجات هر یک از دفاتر را ارجح تر بداند براساس آن حکم میدهد.

چنان چه قاضی هیچ یک از دفاتر تاجر را معتبر نداند از اعتبار ساقط میشود.

سندیت دفاتر تجارتی

1-طرفین دعوا تاجر باشند.

2-دفاتر مطابق مواد 11 تا 13 قانون تجارت تنظیم شده باشد.

3-موضوع معامله مربوط به امور تجارتی باشد.

ثبت نام در دفاتر ثبت تجارتی

تاجر موظف است در دفتر ثبت تجارتی که مختص افرادی است که به تجارت اشتغال دارند ثبت نام کند.

مطابق ماده 18 قانون تجارت: 6 ماه بعد از الزامی شدن ثبت تجارتی هر تاجری که مکلف به ثبت است باید در کلیه اسناد و صورت حساب ها تصریح نماید تحت چه نمره ای به ثبت رسیده است.